Son İnsan , bugün sıradan sayılacak kadar yaygınlaşmış bir konuyu, insanlığın yok oluşunu ele alan ilk büyük romandır.
Son İnsan
Yazar: Mary Shelley
Çevirmen: Belkıs Korkmaz
Yayınevi: Can Yayınları
Sayfa Sayısı: 616
Gotik edebiyat alanı, kadın yazarların sivrildiği bir türdür. Bazı eleştirmenler bu olguyu kadın yazarların özel yaşamlarında babalarından, sevgililerinden ve kocalarından gördükleri baskı, taciz ve zulümden etkilenmelerine bağlarlar. Mary Shelley de 1826’da yayımlanan Son İnsan romanıyla gotik edebiyata özgü bilimkurgunun alt türü olan apokaliptik romanın ilk modern örneğini veren ve bu türün önde gelen yazarı oldu. Vahiy ya da gelecekle ilgili sırların aydınlığa kavuşturulması anlamındaki apokalips sözcüğünden türemiş olan apokaliptik kurgu, salgın hastalık, nükleer savaş, sibernetik ayaklanma, doğaüstü olaylar, ekolojik felaketler ya da başka afetler yüzünden uygarlığın sonunun gelmesini irdeler.
Son İnsan, bugün sıradan sayılacak kadar yaygınlaşmış bir konuyu, insanlığın yok oluşunu ele alan ilk büyük romandır. Shelley, bir salgının Batı dünyasındaki etkilerini Romantik dönemin akıcı üslubuyla dramatize eder ve gerçek kişilerin yansıması olan zıt karakterler eksenindeki bir kurguyla aktarır. Romandaki başlıca karakterler kısmen ya da tamamen Shelley’nin çevresindeki kişilerden esinlenmiştir. Örneğin doğal bir cennet arayışı içinde tanıdıklarını peşinden sürükleyen Adrian, yazarın eşi Percy Bysshe Shelley’nin kurgulanmış portresidir.
Yunanlarla savaşmak için İngiltere’den yola çıkan ve İstanbul’da ölen Lord Raymond ise Lord Byron’ın yaşamından esinlenmiştir. Roman, yazarın “seçkinler” diye adlandırdığı çevresini kaybetmekten duyduğu acıyı ve dünyanın anlamsızlığını, bireyin tarihi yönlendirme gücünden yoksun oluşunu da dile getirir. Shelley günlüğünde “son insan”dan “alter egom, ikinci benliğim, yoldaşlarımın benden önce ölmesiyle sevgili bir gruptan geri kalan yadigâr” olarak söz eder.
Şeytanın Gizli Yüzü
Yazar: Matthew Gregory Lewis
Çevirmen: Kayra Kaan Fazlı
Yayınevi: Parola Yayınları
Sayfa Sayısı: 368
Bu romanın temeli, Derviş Barsisa’nın The Guardian’da yayımlanan öyküsü üzerine yazılmıştır.
Ambrosio ünlü bir keşiş. Lorenzo zengin genç bir soylu; Ve Antonia güzel genç birkadın. Ambrosio kendine güvenen, şeytana bile karşı gelebileceğini düşünecek kadar güçlü görmektedir ve asla baştan çıkarılmayacağından emindir. Günün birinde yüzü bir maskenin arkasına gizlenmiş gizemli bir kadının manastıra gelişiyle inançları sarsılacak ve manastırda doğaüstü olaylar meydana gelmeye başlayacaktır.
1796 yılında yayımlanan ve kısa sürede dünya edebiyatındaki yerini alan Gothic özellikteki roman yazarın “Monk Lewis” olarak anılmasına vesile olmuştur. Birçok dilde baskısı yapılan bu eser, aynı zamanda tiyatro, sinema ve opera olarakta uyarlanmıştır.
Sicilya’da Bir Aşk Hikâyesi
Yazar: Ann Radcliffe
Çevirmen: Duygu Akın
Yayınevi: Can Yayınları
Sayfa Sayısı: 228
Ölçüsüz tutkular, dehşet verici eylemlere yol açar.
Sicilya’nın ıssız kıyılarında, benzersiz bir doğa manzarasının ortasındaki muhteşem bir şato, karanlık sırların yatağı olabilir mi? Sicilya’da Bir Aşk Hikâyesi, sakin ve durgun görünen hayatları apansız bir çalkantıyla bulandırıyor. Şatonun dolambaçlı koridorlarında, insanı bir kez kendine çektikten sonra girdabından dışarı bırakmayan, kaynağı belirsiz bir korkuyu, günlük hayata istikrarla sızan bir psikolojik dehşete dönüştürüyor.
Ann Radcliffe’in erken dönem yapıtlarından Sicilya’da Bir Aşk Hikâyesi, gotik romanı romantik unsurlarla besleyen yetkin bir örnek. Radcliffe dehşetin anlatımını kendine özgü lirik bir üsluba bağlarken, korkuya da sıcak, çekici bir yön kazandırıyor: Haz ile dehşet arasındaki her an kopmaya hazır o ince çizgi ortadan kalkıyor.
Sicilya’da Bir Aşk Hikâyesi, 18. yüzyıldan günümüze gotik adını alan korku ve dehşet edebiyatının klasiklerinden biri.
Kızıl Veba
Yazar: Jack London
Çevirmen: Levent Cinemre
Yayınevi: İş Bankası Kültür Yayınları
Sayfa Sayısı: 72
Jack London, 1912 yılında İngiltere’de London Magazine’de yayımlanmaya başlayan Kızıl Veba yapıtıyla “kıyamet sonrası” edebiyatın öncüleri arasına girmiştir. Nüfustaki, bilim ve teknikteki, ekonomideki sıçramaların büyüsüyle gözlerin kamaştığı bir çağda yazar, uygarlığımızın kırılganlığını anımsatır. Yapıtı milyonlarca insanın doldurduğu şehirlerin ve kırların ıssızlığa teslim oluşundaki hızı bütün çarpıcılığıyla ortaya koyar. Yalnızca nüfusun değil, bilginin, üretimin, hatta dilin yitirilişi, eski uygarlıkla köprü olan bir profesörün gözünden yeni insanlığa anlatılır. Peki yeni insanlık bu ihtiyara kulak verecek midir? Kızıl Veba’da yirminci yüzyılın başından yüz yıl sonrasına, 2010’lar dünyasına bakan Jack London’ın öngörülerindeki keskinlik, kitabı bir klasik olmanın ötesinde, günümüz için hâlâ canlı bir eleştiri kılıyor.
Bağışlanmış Bir Günahkarın Özel Anıları ve İtirafnamesi
Yazar: James Hogg
Çevirmen: Saliha Nilüfer
Yayınevi: İletişim Yayınları
Sayfa Sayısı: 284
Bağışlanmış Bir Günahkârın Özel Anıları ve İtirafnamesi, 19. yüzyıl İskoç romantizminin başyapıtlarından kabul edilen sürükleyici bir dinî fanatizm anlatısı.
Yeryüzünde kurtuluşu Kalvinizmde ve onun seçilmiş kullarına sunduğu dinî kariyerde arayan Robert Wringhim, İskoçya’da karşılaştığı gizemli yabancıya tekinsiz bir yakınlık duyar. Bu yakınlık zamanla onu bir din adamı olmaktan uzaklaştırıp en yakınlarını bile katleden bir seri katile dönüştürecektir. Robert’ın karşılaştığı gizemli yabancı şeytanın ta kendisi midir yoksa Robert psikotik bir kişilik bölünmesi mi yaşamaktadır? James Hogg’un bir günahkârın derin bunalımı etrafında ördüğü teolojik kurmacası 19. yüzyılın en güçlü Aydınlanma parodilerinden biri.
“James Hogg, benden çok farklı bir tarzda yazsa da tanıdığım en yetenekli edebiyatçılardan biri.”
Walter Scott
“Hogg’un romanı, orijinalliği, sofistikeliği ve alaycı enerjisiyle kült bir kitap olma şöhretini hak ediyor.”
Ian Parker
Veba Yılı Günlüğü
Yazar: Daniel Defoe
Çevirmen: İris Kantemir
Yayınevi: İş Bankası Kültür Yayınları
Sayfa Sayısı: 264
Daniel Defoe (1660-1731): Londra’da varlıklı bir ailede dünyaya geldi. İyi bir akademik eğitimin ardından ticarete atıldı. Çetin ve macera dolu bir ticaret hayatının ardından siyasi yergilerle yazarlığa başladı. Gözü pek bir gazetecilik kariyeri ve pek beğenilen didaktik eserlerinin ardından, 1719 yılında onu dünya edebiyatının başköşelerinden birine yerleştiren Robinson Crusoe romanını yazdı. 1722’de yazdığı ve 1665’de Londra’da yaşanmış olan veba salgınını anlattığı Veba Yılı Günlüğü doğal afetler hakkında kaleme alınmış en etkileyici edebi eserlerden biridir. İnsan doğasını çok iyi tanıyan, güçlü kalemi ve yalın üslubuyla pek çok konuda ilgi çekici eserler veren Defoe, İngiliz romanının kurucuları arasında yer alır.
Otranto Şatosu
Yazar: Horace Walpole
Çevirmen: Zeynep Bilge
Yayınevi: Can Yayınları
Sayfa Sayısı: 136
“Gotik” terimini edebiyat alanında ilk kullanan kişi olarak bilinen Walpole, 1764’te kendi özel basımevinde hazırladığı Otranto Şatosu’nun toplumda nasıl karşılanacağını kestiremediği için, kitabı XVI. yüzyıldan kalma İtalyanca eski bir elyazmasının çevirisi olarak sundu. İlk baskının kapağında “Otranto Aziz Nicholas Kilisesi Kilise Heyeti Üyesi Onuphrio’nun yazdığı İtalyanca aslından William Marshal tarafından çevrilmiştir” ibaresi vardı. İkinci baskıdaysa ne çevirmen adı vardı, ne de yazar.
Şöyle der Walpole bir mektubunda: “Uyandığımda o düşten anımsadığım tek şey, kendimi bir Ortaçağ şatosunda görmemdi (benim gibi kafası Gotik hikâyelerle dolu biri için bu mekân çok doğal sayılır); hayli yüksek bir merdivenin en tepesinde, tırabzanın üzerinde son derece büyük bir zırhlı el gördüm. O akşam oturdum ve ne söyleyeceğimi, ne anlatacağımı bilmeden yazmaya koyuldum. Yazdıkça hikâye gelişti, benim de hoşuma gitmeye başladı (üstelik politikadan başka bir şey düşünebildiğim için de çok seviniyordum); kısacası kendimi öylesine kaptırdım ki, kitabı iki aydan kısa sürede bitirdim.”
Böcek
Yazar: Richard Marsh
Çevirmen: Nazire Ersöz
Yayınevi: Can Yayınları
Sayfa Sayısı: 368
Paul Lessingham, geleceği parlak bir politikacıdır. Ne var ki Mısır’dan gelen ve Kraliçe Viktoria’nın yasaklar şehri Londra’da sürekli biçim değiştirerek serbestçe dolaşan “Böcek”, Lessingham’ın kâbusu olacaktır. İsis’in müritlerine karşı işlenmiş bir suçun intikamını almaya gelen bu amansız yaratık kurbanlarını dehşete sürüklerken, hiç kimse güvende değildir.
Marsh’ın romanı, Stoker’ın Drakula’sı, George du Maurier’nin Trilby’si, Sax Rohmer’ın Fu Manchu dizisi gibi XIX. yüzyıl sonlarıyla XX. yüzyıl başlarına özgü sansasyonel yapıtlar arasında yer alıyor. Yine o yapıtlarda çok sık rastlanan bir teknikle, gerilim yaratmak amacıyla, hikâye farklı kişiler ağzından aktarılıyor.
Böcek, hem bir korku romanının, hem bir aşk hikâyesinin, hem de bir dedektif romanının özelliklerini taşıyor.
Efendi Uyanıyor
Yazar: H.G. Wells
Çevirmen: Egemen Yılgür
Yayınevi: Maya Kitap
Sayfa Sayısı: 288
Edebiyat tarihinin ilk distopyası olan Efendi Uyanıyor bir 19. yy. centilmeni olan Graham’ın öyküsünü anlatıyor. Nadir görülen bir uykusuzluk hastalığından mustarip olan Graham en sonunda uyumayı başarır. Ne var ki bu kez 200 yıllık trans halinde bir uykuya dalacaktır. Uyandığında ise, banka hesabına işleyen faizler sayesinde dünyanın en zengin ve en güçlü adamı olduğunu öğrenir. O artık bambaşka ve hiç tanımadığı bir dünyada yaşamaktadır. Dünyanın tek efendisi ve sahibi odur! Graham uyuduğu sırada servetini idare eden Konsey, tüm gezegene hüküm süren son derece karanlık ve acımasız bir sistem kurmuştur. Oysa insanların bir kurtarıcı olarak gördüğü Graham’dan beklenen, toplumu bu korkunç despotlardan kurtarmasıdır.
Bir distopya klasiği ve politik bilimkurgu türünün en iyi örneklerinden biri olan Wells’in bu başyapıtı, okuru fantastik bir maceraya sürüklüyor. Günümüzden 114 yıl önce yazılmış olmasına rağmen global şirketlerin yükselişi, uçakların seyahat amaçlı kullanımı ve birçok teknolojik gelişmeyi zamanının çok ötesinde başarılı bir şekilde tahmin etmiş olması şaşkınlık yaratıyor. Geleceğe dair yerinde tahminlerinin yanı sıra toplumsal adaletsizlikle boğuşan bir dünyayı tasvir eden Efendi Uyanıyor, distopya, bilim kurgu ve politik roman hayranları için mükemmel bir seçim.
“Wells’in en çarpıcı yönü, edebiyatın klişeleşmiş yanlarına yeni bir soluk getirip canlılık katması…”
The Spectator
“Politik bilim-kurgu ve distopya severler için kaçırılmaması gereken bir eser…”
Times Literary Supplement
Karabasan Manastırı
Yazar: Thomas Love Peacock
Çevirmen: Yiğit Yavuz
Yayınevi: İş Bankası Kültür Yayınları
Sayfa Sayısı: 144
Thomas Love Peacock (1785-1866): İngiliz şair, denemeci, opera eleştirmeni ve roman yazarı. Üslubunun hâkim özelliği hicivdir. Yazar en tanınmış eseri olan Karabasan Manastırı’nı ilk kez 1818’de yayımlamış, 1837’deki basımında bazı küçük değişiklikler yapmıştır. Eser roman olarak sınıflandırılsa da Peacock’ın diğer kitapları gibi deneme, oyun, şiir ve roman türlerini harmanlayan farklı bir yapıya sahiptir. Konu alışılagelmiş tarzda bir olay örgüsüyle aktarılmamıştır. Karakterler gerçek kişilerden çok onların karikatürü niteliğindedir. XIX. yüzyıl İngiliz Edebiyatı’nda kendine özgü bir yere sahip olan Karabasan Manastırı ince bir mizahla derin bir düşünce ve renkli bir düş gücünün gücünün ürünüdür.
Arefesinde
Yazar: İvan Sergeyeviç Turgenyev
Çevirmen: Ergin Altay
Yayınevi: İletişim Yayınları
Sayfa Sayısı: 276
Bir Bulgar devrimciye âşık olan Yelena Stahova’nın hikâyesi olan Arefesinde, değişimin eşiğindeki hayatların lirik bir anlatısı.
Konusunu 19. yüzyıl Rus tarihinin dönüm noktalarından birinde yaşanan gerçek olaylardan alan Arefesinde, Turgenyev’in başyapıtı Babalar ve Oğullar’ı yazmaya giden süreçteki en önemli eserlerinden biri. Onun ustalığını, asilzadeleri ve “lüzumsuz adam”larını yerleştirdiği zengin arka planda ve ince mizah duygusunda görmemiz mümkündür. Arefesinde, bir genç kızın Rusya’ya okumaya gelen İnsarov adlı genç bir Bulgar bağımsızlıkçıyla ilişkisini, aşkının peşinden gitmek için toplumsal konumunu ve ayrıcalıklı hayatını terk edişini anlatan, kaybolmakta olan bir soylu sınıfı resmeden buruk bir hikâyedir.
“Arefesinde adını serflerin özgürleştirilmesini zamanından önce öngörerek koydum… O zamanlar Rusya’da yeni bir hayat başlamıştı, Yelena ve İnsarov gibi kişiler bu yeni hayatın aralıklarından çıkıyordu.”
İvan Sergeyeviç Turgenyev
Yeni Kristal Dünya
Yazar: Margaret Cavendish
Çevirmen: Servin Sarıyer
Yayınevi: Karakarga
Sayfa Sayısı: 160
Margaret Cavendish’in, genç bir kadının başka bir dünyaya yolculuğunu ve burada karşılaştığı ütopik toplulukla yaşadığı deneyimleri anlatan kitabı ilk kez okurla buluştuğunda tarihler 1666 yılını gösteriyordu. Feminist bir bakış açısıyla yazılmış ilk ütopya örneklerinden sayılan bu öncü metin, edebi bir eserde “paralel dünyalar” kavramıyla da ilk kez karşılaşmamızı sağlıyor. Sıra dışı bir zihnin ürünü bu kitap, okurunu bugüne kadar bildiğimiz kurmaca dünyaların çok daha ötesine götürmeyi vadediyor.
Birbirinden özel kitapları gün yüzüne çıkaran Kayıp Kitaplar Kütüphanesi dizisi, Yeni Kristal Dünya ile literatüre değerli bir kitap daha kazandırıyor.
